Anal Fissür (Makat Çatlağı) Genel Bilgi
Anal fissür kelime anlamı olarak makat çatlağı anlamına gelmektedir. Makat bölgesi, duyusal sinir uçlarından zengin olması nedeniyle çok hassas bir bölgedir. Bu nedenle burada oluşacak bir çatlak son derece hassas ve ağrılı olma özelliğine sahip olup hastanın tüm konforunu ve yaşam kalitesini bozabilmektedir. Hastalar, “makatta zonklayıcı- çok şiddetli” olarak tarif ettikleri ağrıdan, kanamadan ve kaşıntıdan şikayetçidirler. Bazen ele küçük bir şişlik gelmesi de mevcut şikayetlere eklenebilir.
Hastalık, genellikle uzun süren bir kabızlık dönemi sonrası ya da ishal sonrası yani makat bölgesinin normal çalışma şekli dışında aşırı ve zorlayıcı bir biçimde çalışmasıyla ortaya çıkmaktadır. Bu esnada makat ile cilt arasındaki sınır bölgesinde bir yırtık oluşmakta ve genellikle bu durum her büyük abdest yapımı sonrasında en az birkaç saat süren zonklayıcı ağrılara neden olmaktadır. Bu durum iç makat kasındaki aşırı kasılma (spazm) nedeniyle olmaktadır.
Hastalığın tanısı, hastalığın öyküsünü dinlemek ve muayene ile konulur. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli konu bu bölgede oluşabilecek diğer hastalıklar ile karıştırılmamasıdır.
Tedavi, bu bölgenin tüm hastalıklarında olduğu gibi kabızlığın düzeltilmesi ile başlar. Kabızlığın düzeltilmesi, sıvı ve lif alımının artırılması ile kişinin günde 1 kez yumuşak kıvamda büyük abdest yapmasının sağlanması hedeflenir. Sadece büyük abdest yumuşatıcılar verilerek hastanın ishal haline getirilmesi mevcut şikayetlerin daha da artması anlamına geleceğinden dikkatli olunmalıdır.
Tedavide hedef iç makat kasındaki spazmın ortadan kaldırılmasıdır. Bunun için öncelikle sıcak uygulamalar (duş başlığı ile makata sıcak su uygulaması) ve özel pomatlar kullanılır. Bu uygulamalar ile şikayetlerde kısmen düzelme veya gerileme durumunda ulması yapılabilir. Anal fissür tedavisinde ameliyat en son tercih olarak düşünülmelidir. Ameliyat kararı veya uygulanacak ameliyatın tipi bu alanda tecrübeli cerrahlar tarafından kararlaştırılmalıdır.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Nedir?
Makat bölgesinde genellikle kabızlık sonrasında meydan gelen, hassas makat cildinde oluşmuş yırtıklara makat çatlağı ismi verilmektedir.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Belirtileri
Anal fissürün en önemli belirtisi özellikle dışkılama esnasında oluşan ve sonrasında da bir müddet devam eden şiddetli makat ağrısıdır. Bu ağrı hastalımız tarafından genellikle “cam kırıklarını dışkılarmışcasına” şeklinde ifade edilmektedir. Bu ağrının endişesiyle kabızlık meydana gelmekte ve “ağrı-kabızlık-spazm” şeklinde bir kısır döngü oluşmaktadır.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tanısı Nasıl Konulur?
Anal fissür tanısı direk bakı ile kolaylıkla konulabilir. Anal bölgenin hemen giriminde lineer bir yırtık tarzında görünümün olması hastanın tanısının konması için yeterlidir.
Bu konuda yapılan en sık hatalardan biri hastaların parmak ile muayene edilmeye çalışılmasıdır. Konu ile spesifik ilgilenen bir hekim (Kolorektal Cerrah, Proktoloji Uzmanı) bu hastalara asla parmakla muayene yapılmayacağını da bilir.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Nasıl Tedavi Edilir?
Anal fissür hastalığının tedavisinin temelini bu hastalığa sebep olan makat kasının aşırı kasılmasının (spazmın) gevşetilmesi oluşturur. Anal bölgenin iç tarafında bulunan ve adına “İnternal Anal Sfinkter” denilen bu kasta oluşan spazmın giderilmesi ile hastalık düzelir.
Bu spazmın giderilmesi için öncelikle diyet değişiklikleri ve sıcak su uygulamaları, gevşetici krem tedavileri, kas gevşetici enjeksiyon işlemi yapılabilir. Cerrahi, kronik vakalar dışında en son alternatif olarak düşünülmelidir.
Anal Kas Gevşetici Enjeksiyon işlemi nedir?, Nasıl Yapılır?
Hastaların ameliyatsız tedavi edilmesi noktasında baş vurulacak en önemli basamak, kas gevşetici enjeksiyon uygulamalarıdır. Herhangi bir anaestezi uygulaması gerekmeden yapılabilecek olan bu uygulama sonrasında hastaların şikayetlerinde 5-7 gün içerisinde ciddi gerileme olabilmekte ve işgücü kaybı ortadan kalkmaktadır.
İşlemin uygulanması konusunda tecrübe büyük önem taşır. Gerek uygun dozun belirlenmesi gerekse de uygulama alanının doğru planlaması işlemin başarısına direk etki etmektedir.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Medikal tedavi, diyet değişiklikleri ve anal kas gevşetici enjeksiyon uygulamalarından fayda görmeyen hastalar için ameliyat söz konusu olur.
Ameliyat yine bu alanda aşırı kasılmanın (spazmın) olduğu iç kasın gevşetilmesine yönelik olmaktadır. Tecrübeli ellerde, kısa süre içerisinde ve güvenle gerçekleştirilecek bir ameliyat sonrası hastaların şikayetleri hızla gerilemektedir.
Sizlerden gelen sıkça soruları Prof. Dr. İlker Sücüllü cevaplıyor…
Fissür tehlikeli mi?
Hayır tehlikeli değildir. Hastaların, bu ağrıya tahammül etmelerine gerek olmayan, kolaylıkla tedavi (gerek medikal gerekse cerrahi olarak) edilebilecek bir hastalıkdır.
Makatta iltihaplanma neden olur?
Tedavisi geciken anal fissür hastalarında, fissürün olduğu alanın hemen altında iltahaplanma meydana gelebilir. Bu durum hastalığın yönetilmesini daha güç hale getirir.
Anal fissür nasıl ortaya çıkar?
Hastalık sıklıkla şiddetli bir kabızlık sonrası sert ve şekilli bir gaitanın anal kanaldan çıkarken makat bölgesinde oluşturacağı küçük bir yırtığı takiben meydana gelir. Benzer durum bazen de bir ishal atağı sonrasında başlayabilir.
Fissür memesi nasıl geçer?
Fissüre ait meme oluşması artık hastalığın kronik hale geldiğinin de bir göstergesidir. Bu durumda artık cerrahi söz konusu olur ve bu meme kısa bir operasyon ile ortadan kaldırılır.
Makat yırtığı kendiliğinden geçer mi?
Sıcak su uygulamaları ile kendiliğinden geçme eğilimi gösterse de eğer başlangıç aşamasında ciddi bir şekilde tedavi edilmezse daha sonra hastalık kronik forma dönebilir.
Fissür tedavi edilmezse ne olur?
Anal fissür tedavi edilmez ise hastalık kronik hale gelir ve hastaların ağrı nedeniyle tuvalet kabusu oluşur. Bunun yanısıra fissüre bağlı apse, makatta ortaya çıkacak olan cilt katlantılarıda ortaya çıkabilmektedir.
Makat çatlağı olan ne yememeli?
Tüm anal bölge hastalıklarında olduğu gibi günde bir kez yumuşak kıvamda büyük abdest yapmayı sağlayacak şekilde beslenilmesi çok önemlidir. Bu amaçla posalı gıdalardan oluşan diyet düzenlemelerinden hastalar sıklıkla fayda görmektedirler.
Makat çatlağına zeytinyağı iyi gelir mi?
Halk arasında bu konuda ciddi bir yanlış anlaşılma vardır. Zeytin yağı akdeniz tipi beslenme içerisinde kullanıldığında yumuşak büyük abdest (ama ishal değil) yapma noktasında faydalı olabilir ancak lokal olarak yani yaraya sürülerek oluşacak bir faydası yoktur.